|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Atomlar | Atom sayı və Kütlə sayı | Elektronların Düzülüşü |
|
Atomlar
Bütün maddələr atomlar adlanan xırda hissələrdən təşkil olunub
Təqribən 100 müxtəlif növ atom vardır.
Yalnız bir növ atomdan ibarət olan maddəyə element deyilir.
Atomlar proton, neytron və elektronlar adlanan kiçicik hissələrdən təşkil olunub.
Hissə
|
Atomda yeri
|
Yükü
|
Kütləsi |
Proton |
Mərkəz |
Müsbət |
1 |
Neytron |
Mərkəz |
Yükü yoxdur |
1 |
Elektron |
Enerji səviyyəsində mərkəzdən kənar |
Mənfi |
əhəmiyyətsiz |
Atomlar ümumi elektrik yükünə malik deyillər, çünki müsbət protonlar və mənfi elektronların sayı bərabərdir, ona görə də onlar bir-birini neytrallaşdırır.
Atomun mərkəzində çox kiçik olan nüvə yerləşir.
O, müsbət yükə malikdir, çünki protonlardan ibarətdir. O çox sıxdır, çünki atomun çox kütləsini təşkil edən proton və neytronlardan ibarətdir.
|
Atom sayı və Kütlə
Bütün elementlər Dövri Cədvəldə verilir. .
Hər bir element bir simvol və iki rəqəmə malikdir. Rəqəmlər bizə atomda nə qədər proton, neytron və elektron olduğunu deyir.
Natrium haqqında məlumat:
Kütləsi
|
23
|
|
Na
|
Atom sayı
|
11 |
Atom sayı atomda nə qədər protonun olduğunu göstərir. Bu bəzən proton sayı adlanır.
Atomda elementin hansı element olduğunu müəyyən edən protonlar sayı vardır. Müəyyən elementin bütün atomları eyni proton sayına malikdir.
Atom üzərində ümumi yük olmadığına görə elektronların sayı protonların sayı ilə eynidir.
Kütlə sayı bizə atomda birlikdə neçə proton və neytronun olmasını deyir, çünki bunlar ən çox kütləyə malik hissəciklərdir.
Belə ki, natriumda 11 proton və 11 elektron vardır.
Neytronların sayı =
|
kütlə sayı
|
–
|
atom sayı
|
=
|
23
|
–
|
11
|
=
|
12
|
|
|
|
Elektronların Düzülüşü
Elektronlar orbitdə enerji səviyyələri və ya təbəqə adlanan nüvə ətrafında toplanıb.
Elektronlar ən aşağı səviyyələrini doldururlar, bunlar da ən dərində yerləşən təbəqələrdir.
Ən dərində yerləşən təbəqə yalnız 2 elektron saxlaya bilər, növbəti təbəqələr daha böyükdür və 8 elektron saxlaya bilər.
Beləliklə, natriumda elektron düzülüşü 2, 8, 1-dir.
|
|
Eyni elementin bəzi atomları öz nüvələrində müxtəlif növ neytronlarla mövcud ola bilərlər. Bunlar izotoplar adlanır.
Məsələn, karbon 12 kütlə sayı ilə mövcuddur, amma bəzi karbon atomları 14 kütlə sayına malikdirlər.
|
12
C
6
|
14
C
6
|
Adı
|
Karbon-12
|
Karbon-14
|
Proton
|
6
|
6
|
Neytron
|
6
|
8
|
Elektronlar
|
6
|
6
|
Hər ikisi karbonun atomlarıdır, çünki hər ikisi nüvədə 6 protona malikdir, amma Karbon-14 iki əlavə neytrona malikdir.
|
|
|
|