 |
 |
 |
| |
|
|
 |
|
|
 |
| |
|
| |
| |
| Dönər Reaksiyalar | Tarazlıq | Temperatur | Təzyiq |
| |
|
Dönər Reaksiyalar
Bəzi kimyəvi reaksiyalarda məhsullar orijinal reaktivləri əmələ gətirmək üçün reaksiya verə bilərlər. Bunlar dönən reaksiyalar adlanır.
Məsələn, ammonium-xlorid isidildikdə ammonyak və hidrogen xlorid qazlarına bölünən ağ bərk maddədir.
Bu qazlar ammonium-xloridi əmələ gətirmək üçün reaksiyaya girir.
|
ammonium-xlorid
|
|
ammonyak
|
+
|
hidrogen xlorid |
|
(ağ bərk maddə)
|
(rəngsiz qazlar)
|
Dönmə simvol  o deməkdir ki, reaksiya dönərdir, o eyni zamanda hər iki istiqamətə gedə bilər. .
Əmələ gələn qazların bəziləri ammonium-xloridi yenidən əmələ gətirmək üçün dərhal reaksiyaya girir.
Bu reaksiya ammonyak üçün sınaq kimi istifadə olunur.
Mavi mis sulfat kristalları qızdırılsa, onlar ağ rəngə çevrilir və buxar buraxır. Ağ toz susuz mis sulfatdır.
|
Mis sulfat kristalhidratı [+ isitmə enerjisi]
|
|
susuz mis sulfat
|
+
|
su
|
|
(mavi kristallar)
|
|
(ağ)
|
|
|
Ağ, susuz mis sulfatın üzərinə su əlavə olunsa, sulfat yenidən mavi rəngə çevrilir. Bu su üçün sınaqdır.
Ammonyak qazı Haber prosesində alınır. Reaksiya dönərdir.
|
azot
|
+
|
hidrogen
|
|
ammonyak |
|
N2
|
+
|
3H2
|
|
2NH3 |
|
|
Tarazlıq
Birbaşa reaksiyanın sürəti əks reaksiyanın sürəti ilə eyni olduqda onun tarazlıqda olduğu deyilir.
Bu reaksiya üçün tarazlıqda iki ammonyak molekulu yaranır, digər ikisi yenidən azot və hidrogenə parçalanır.
Tarazlıqda reaksiya verən bütün maddələrin nisbi miqdarı reaksiya şərtlərindən asılıdır.
Bunlar sənaye proseslərinin optimal şərtlərini müəyyən edərkən vacibdir, çünki istehsalçı tez bir zamanda çoxlu məhsul istehsal etmək istəyəcək.
|
|
Temperatur
Temperaturun artırılması istənilən reaksiyanın sürətini artıracaq, çünki hissəciklər daha tez hərəkət edir və daha tez toqquşur.
Amma dönər reaksiyalarda artan temperatur endotermik reaksiyaya faydalı olacaq və bu istiqamətdə dəyişkənliyi artıracaq, baxmayaraq ki, dönər və dönməyən reaksiyaların sürəti bərabər şəkildə artacaq.
Endotermik reaksiyalar istilik enerjisi ilə aparılır. Temperaturun artması məhsulun dəyişkənliyini artıracaq və temperaturun azaldılması dəyişkənliyi azaldacaq.
Ekzotermik reaksiyalar istilik verir. Temperaturun artması məhsulun dəyişkənliyini azaldacaq, temperaturun azaldılması isə dəyişkənliyi artıracaq.
Haber Prosesində artan temperatur ammonyakın dəyişkənliyini azaldacaq, çünki birbaşa reaksiya ekzotermikdir.
Bu səbəbdən yalnız təxminən 450ºC yüksək temperatur istifadə olunur, belə ki, sürət var və dəyişkənlik müvafiqdir.
|
Təzyiq
Qazlı reaksiyalarda təzyiqin artmasının az sayda molekul buraxan reaksiyaya faydası olacaq, çünki onlar az yer tuturlar.
Haber Prosesində təzyiqi artırmaq ammonyakın dəyişkənliyini artırır, çünki birbaşa reaksiya iki qaz molekulu buraxır, əks reaksiya isə dörd qaz molekulu buraxır.
|
|
|
|
|
