skoool™.az

skoool-un dərslərinə tez keçid.

Mikrodalğalar

Fotosintez prosesində yarpağın rolu

Elektromaqnit radiasiyası

« geri

Kəmiyyət Kimyası (Yuxarı)

Nisbi Atom Kütləsi | Nisbi molekul Kütləsi | Mürəkkəb quruluşların faiz tərkibi | Reagent və ya Məhsulların Kütləsinin hesablanması
Formulların hesablanması | Elektroliz hesablamalar

Nisbi Atom Kütləsi

Müxtəlif elementlərin atomları müxtəlif kütləyə malikdir.

Kimyaçılar adətən reaksiyada nə qədər kimyəvi maddənin istifadə olunacağını və ya hasil olacağını bilməlidirlər.

Atomlar, ionlar və molekullar hesablanmaq və ya çəkmək üçün çox kiçikdirlər. Belə ki, elementin böyük sayının orta kütləsindən istifadə olunur. Atomların sayı mol və bir molun kütləsi nisbi atom kütləsi Ar adlanır. Bu qiymət dövri elementlər cədvəlində hər bir element üçün işarənin yanında yazılmış üst nömrə kimi verilir.

Karbon üçün ¹²C, nisbi atom kütləsi 12-dir.
6

Bəzi elementlərin nisbi atom kütlələri:

Element	İşarəsi	Ar	Element	İşarəsi	Ar
Hidrogen	H	1	Maqnezium	Mg	24
Karbon	C	12	Kükürd	S	32
Oxygen	O	16	Oksigen	Cu	64

Nisbi molekul Kütləsi

Ar dəyərlərindən istifadə edərək biz molekulun nisbi molekul kütləsini Mr ala bilərik.

Suyun formulu H₂O-dur.

Su molekulunda iki hidrogen və bir oksigen atomu vardır.

Mr su = 1+1+16
= 18

Bəzi misallar:

Quruluş	Formul	Atomların sayı	Atomların Ar-ı	molekulun Mr-ı
Maqnezium oksid	MgO	1 Mg 1O	Mg = 24 O = 16	24 + 16 = 40
Kükürd dioksid	SO₂	1 S 2 O	S = 32O = 16	32 + 16 = 48
Mis karbonat	CuCO₃	1 Cu 1C 3O	Cu = 64C = 12O = 16	64 + 12 + (3 x 16) = 124

Mürəkkəb molekulların faiz tərkibi

Mürəkkəb molekulun formulundan hər bir elementin Ar qiymətini bilsəniz, iştirak edən hər bir elementin faizini hesablaya bilərsiniz.

Metanın formulu: CH₄

Onun nisbi molekul kütləsi: 12 + 1 + 1 + 1 + 1 = 16

Metanda karbonun faiz kütləsi = karbonun metanda kütləsi x 100
Ümumi kütlə

	=		12 x100
			16

	=		75%

Metanda hidrogenin faiz kütləsi = hidrogenin metandakı kütləsi x 100
Ümumi kütlə

=		4 x 100
		16

=		25%

Reagent və ya Məhsulların Kütləsinin hesablanması

Tarazlaşdırılmış bərabərlikdən bütün kimyəvi maddələrin miqdarını hesablamaq mümkündür.

	CaCO_3(b)	+	2HCl_(məh)	—>	CaCl_2(q)	+	CO_2(m)	+	H₂O_(l)

Mr:	40+12+(3x16)		(2x1)+(2x35.5)		40+(2x35.5)		12+(2x16)		(2x1)+16
	= 100		= 73		= 111		= 44		= 18

Reaktivlərin ümumi kütləsi həmişə məhsulların ümumi kütləsinə bərabər olur.

Misal: 80q kalsium karbonat artıq hidroxlorid turşusu ilə reaksiyaya girdikdə alınan karbon dioksidin kütləsini hesablayın.

100 q kalsium karbonat 44q karbon dioksid hasil edir.

Bununla belə, 1q kalsium karbonat 44/100q karbon dioksid hasil edəcək.

Kalsium karbonatın 80q-ı		44 q karbon dioksid hasil edəcək.
		100

		= 35.2 g

Bəzən reaksiyada hasil olan qazın həcmini hesablamaq lazım olur.
İstənilən qazın nisbi molekul kütləsi 25ºC-də 24 litr həcmə və 1 atmosfer təzyiqinə malikdir.
Beləliklə, bu reaksiyada hasil olan karbon dioksidin həcmini hesablamaq üçün:

44q CO₂ 24 litr həcmə malikdir.
Bununla belə, 1q CO ₂ 24 litr həcmindədir.
44

35.2 q CO₂ həcminə malik olacaq.		24 x 35.2
		44
=		19.2 litr

Formulların hesablanması

Reaksiyaya girən kimyəvi maddələrin kütlə və ya faizi məlum olduqda mürəkkəb maddənin formulu tapıla bilər.

Məsələn, maqnezium oksidin formulunu maqneziumun məlum kütləsini qabda yandırmaqla və əmələ gələn maqnezium oksidin miqdarını ölçməklə tapmaq olar.

Nümunə nəticələr:	Qabın çəkisi + qapaq	= 20.2 q
	Qabın çəkisi + qapaq + maqnezium	= 22.6 q
	Qabın çəkisi + qapaq + maqnezium oksid	= 24.2 q

Yandırılan maqneziumun çəkisi	= 22.6 – 20.2 = 2.4 g
Əmələ gələn maqnezium oksidin kütləsi	= 24.2 – 20.2 = 4.0 q
Oksigenin kütləsi	= 4.0 – 2.4 = 1.6 q

2.4 q maqnezium 1.6 q oksigenlə birləşib.

Hər bir elementin mol sayı buradan tapılır:

Molların sayı	=	Kütlə
		1 molun kütləsi ( Ar)

Ar maqnezium = 24

A r oksigen = 16

2.4	maqnezium 1.6 oksigenlə reaksiyaya girib.
24		16

Maqneziumun 0.1 molu 0.1 mol oksigenlə reaksiyaya girib.

Maqnezium oksidin formulu MgO olmalıdır, çünki iştirak edən hər bir element bərabər mola malikdir.

Hidrogen sulfid əmələ gətirmək üçün 1 q hidrogen 16q kükürdlə reaksiyaya girir.

Ar hidrogen = 1

Ar kükürd = 32

Hidrogenin 1 molu 1.6 mol kükürdlə reaksiyaya girir.
1	32

Hidrogenin 1 molu 0.5 mol kükürdlə reaksiyaya girir.

Hidrogen sulfidin formulu H₂S olur.

Elektroliz hesablamalar

Sizə elektroliz məhsullarının birinin kütləsi verilibsə və yarım reaksiyaları bilirsinizsə, digər elektroddakı məhsulun kütləsini hesablaya bilərsiniz.

Məsələn, natrium xlorid məhlulunun elektrolizi üçün yarım reaksiyalar vardır:

2Cl^-	- 2e^-	—»	Cl₂
2H⁺	- 2e^-	—»	H₂

10q hidrogenin əmələ gəldiyini bilirsinizsə, hasil olan xlorun kütləsini hesablaya bilərsiniz.

Molların sayı =	Kütlə
	1 molun kütləsi

Ar hidrogen = 1, beləliklə, Mr H₂ = 2

Ar xlor = 35.5, beləliklə, Mr Cl₂ = 71

Hidrogen mollarının sayı =	10	= 5
	2

Hasil olan hidrogenin hər molu üçün eyni xlor molu hasil olur.

5 =		xlorun kütləsi
		71
	Xlorun kütləsi = 5 x 71
=		355q

Copyright ©2015 Edumedia LLC
skoool haqqında Tərəfdaşlar haqqında Toxunulmazlıq və Təhlükəsizlik
EDUMEDIA şirkəti tərəfindən adaptasiya olunub.