|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Mərkəzi elektrodun cərəyanı | Dövrə Diaqramları və işarələri | Om Qanunu | Ardıcıl və Paralel Dövrələr |
|
Mərkəzi elektrodun cərəyanı
Elektronlar element və ya elektrik təchizatında keçdiyinə görə onlar enerji əldə edir.
Elektronların elementə daxil olması və çıxması arasındakı enerjidə fərq potensiallar fərqi (p.f.) və ya gərginlik adlanır.
Dövrədəki hər bir tərkib hissəsində potensiallar fərqi var, çünki cərəyan axdıqda onlara enerji ötürülür.
Tərkib hissəsində potensiallar fərqi nə qədər böyük olsa, ondan axan cərəyan da bir o qədər böyük olar.
Komponentlər onlardan axan cərəyana müqavimət göstərir. Onların cərəyanı nə qədər böyük olsa, müəyyən gərginliklə hasil olan cərəyan da bir o qədər kiçikdir.
Müqavimət om-la ölçülür.
Tərkib hissəsindəki p.f. tərkib hissəsi ilə paralel birləşdirilmiş voltmetrdən istifadə edərək voltla (V) ölçülür.
Tərkib hissəsindən axan cərəyan tərkib hissəsi ilə ardıcıl birləşdirilmiş ampermetrdən istifadə edərək amperlə (A) ölçülür.
|
Dövrə Diaqramları və işarələri
Dövrə diaqramları aşağıdakı elektrik işarələrindən istifadə edərək çəkilmişdir.
|
|
Diaqram lampadan keçən cərəyanın və p.f.-nin necə ölçülə biləcəyini göstərir. Elektrik təchizatının gərginliyi dəyişmişsə, közərmə lampasından keçən cərəyan və gərginlik aşağıdakı cərəyan-gərginlik qrafikində göstərildiyi kimi dəyişəcək.
Daha çox cərəyan axdığına görə közərmə lampası daha da isinir, beləliklə, onun müqaviməti artır və cərəyan gərginliklə artıq proporsional olmur. |
|
|
Om Qanunu
Sabit temperaturda rezistor üçün cərəyan birbaşa olaraq gərginliyə proporsional olur. Bu Om Qanunu kimi məlumdur.
|
Potensiallar fərqi =
|
cərəyan
|
x
|
müqavimət
|
|
və ya |
V =
|
I
|
|
R
|
|
|
(volt, V)
|
(amper, A)
|
|
(om, )
|
|
Diod cərəyana yalnız bir istiqamətdə axmağa imkan verir, çünki əks tərəfdə o yüksək müqavimətə malikdir.
Fotorezistorun müqaviməti işığın intensivliyi artdıqca azalır.
Termorezistorun müqaviməti temperatur artdıqca azalır.
|
Ardıcıl və Paralel Dövrələr
Ardıcıl Dövrələr
|
Paralel Dövrələr
|
Aşağıdakı şəklə baxın
|
Aşağıdakı şəklə baxın
|
• Tərkib hissələrindən eyni cərəyan axır
|
• Tam dövrədəki ümumi cərəyan hər bir tərkib hissədən axan cərəyanların cəmidir.
|
• Təchizatın ümumi p.f. tərkib hissələri arasında paylanır, belə ki, hər bir elektrik lampası zəif yanır. Daha çox lampa birləşdirildikdə onlar daha da zəif yanır.
|
• Hər bir tərkib hissəsində p.f. eynidir, belə ki, hər elektrik lampası neçə dənə qoşulmaqdan asılı olmayaraq parlaq işıq saçır.
|
• Elektrik lampalarından biri partlayırsa, onların hamısı sönür.
|
• Elektrik lampalarından biri partlayırsa, digəri işlək qalır.
|
• Tərkib hissələrin ümumi müqaviməti ayrıca müqavimətlərin cəmidir.
|
|
Elementlər ardıcıllıqla birləşdirildikdə, ümumi p.f. onların hamısının cəmidir.
|
|
|
|
|