|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Orta sürət | Məsafə-vaxt qrafiki | Tezlik-vaxt qrafiki | Təcil və Tormozlama
|
Orta sürət
İstənilən gedişdə nəqliyyat vasitəsinin sürəti dəyişkən olacaq, amma onun orta sürəti götürülmüş ümumi məsafə və vaxt bilindikdə hesablana bilər.
|
Orta sürət (m/san)
|
=
|
Gedilən məsafə (m)
Götürülmüş vaxt (san)
|
|
Beləliklə, velosipedçi dəqiqədə (60 saniyə) 600 metr hərəkət edirsə, onun orta sürəti:
|
Orta sürət
|
=
|
600
60
|
|
|
|
=
|
10 m/san
|
|
|
Məsafə-vaxt qrafiki
Obyekt düz xətt üzrə hərəkət edirsə, onun müəyyən nöqtədən məsafəsi məsafə-vaxt qrafiki kimi göstərilə bilər. .
|
|
A-B xətti dəyişməz sürətlə hərəkət edən maşını göstərir. O hər 5 dəqiqədə 2 km qət edir.
C-D xətti də dəyişməz sürəti göstərir, amma o daha yavaş gedir və hər 5 dəqiqədə 1 km qət edir.
Yamacın əyilmə bucağı obyektin sürətini verir.
|
=
|
Qət edilmiş məsafə
time taken
|
|
|
|
|
|
Gradient of line A-B
|
|
6 km
15 minutes
|
|
|
|
|
|
|
|
0.4 km/min
|
|
|
|
|
|
Gradient of line C-D
|
=
|
2 km
10 minutes
|
|
|
|
|
|
|
|
0.2 km/min
|
|
The steeper the slope of the graph, the greater the speed it represents.
The horizontal line, B-C, shows that the car has stopped.
The distance stays at 6 km from where the car set off.
|
Velocity–time Graph
Velocity is speed in a given direction.
Velocity-time graphs can represent the movement of an object.
|
|
Between K and L the velocity of the car is 0 m/s. It is stopped.
Between L and M the car's velocity is increasing at a constant rate. Every second its velocity increases by 2.5 m/s.
A diagonal line shows an object is moving with constant acceleration.
The gradient of the line gives the acceleration.
Gradient of L-M
|
=
|
change in velocity
time taken
|
|
|
|
|
|
|
=
|
12.5 |
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
=
|
2.5 m/s2 |
|
The steeper the slope of the line, the greater the acceleration.
Between M and N the velocity stays at 12.5 m/s.
A horizontal line shows a constant velocity.
The area under a velocity-time graph represents the distance travelled.
Area under line L-M
|
=
|
½ x height of triangle x base of triangle |
|
=
|
½ x 12.5 x 5 |
|
=
|
31.25 |
So the car covered 31.25 m whilst accelerating.
The area under line M-N
|
=
|
height of rectangle x width of rectangle |
|
=
|
12.5 x 2.2 |
|
=
|
27.5 |
So the car travelled 27.5 m at a constant velocity. |
|
|
|
The total distance travelled
|
=
|
31.25 + 27.5 |
|
=
|
58.75 m |
|
Acceleration and Deceleration
Acceleration is the rate at which the velocity of an object changes.
This equation is used to calculate the steady acceleration of an object, travelling in a straight line.
acceleration (m/s2)
|
=
|
change in velocity (m/s) |
|
|
time taken for change (s) |
If a car accelerates from a velocity of 10 m/s to 50 m/s in 5 seconds its acceleration will be:
Acceleration
|
=
|
(50 -10) |
|
|
|
5
|
|
|
|
|
|
|
=
|
40 |
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
=
|
8 m/s2 |
|
The rate that an object's velocity decreases is called its deceleration.
It is calculated using the same equation.
If a car is travelling at 20 m/s and it comes to a halt in 5s, its deceleration is:
Deceleration
|
=
|
(20 – 0)
5
|
|
|
=
|
20
5
|
|
|
=
|
4 m/s2
|
|
|
|
|
|