|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yönəldilmiş cərəyan | Generatorlar | Transformatorlar | Elektrik ötürülməsi |
|
Yönəldilmiş cərəyan
Maqnit sahələrindən elektrik cərəyanı hasil etmək üçün istifadə olunur. Bu ideya generatorlarda elektrik istehsal etmək və transformatorlarda gərginliyi azaltmaq və ya çoxaltmaq məqsədilə istifadə edilir.
.
Maqnit dövrənin bir hissəsi olan naqil halqasına hərəkət edirsə, cərəyan naqildə hasil olur.
Maqnit yığından kənara hərəkət edirsə və ya maqnitin əks qütbü halqaya hərəkət edirsə, yönəldilmiş cərəyanın istiqaməti əks olur.
Əlavə olaraq cərəyan maqniti maqnit sahəsi boyunca sağ bucaqlarda hərəkət etdirərək naqildə yönlənə bilər.
Naqil və ya halqa maqnit sahəsi xətləri boyunca kəsildikdə gərginlik naqil sonluqları arasında hasil olur.
Yönəldilmiş gərginlik cərəyanın naqildən axmasına səbəb olur.
Yönəldilmiş gərginliyin ölçüsü bu zaman artır:
- Hərəkətin sürəti artdıqda
- Maqnit sahəsinin gücü artdıqda
- Halqa üzərindəki dönmələrin sayı artdıqda
- Halqanın sahəsi daha böyük olduqda
|
Generators
Generator elektrik hasil etmək üçün elektromaqnit induksiya fikrindən istifadə edir. Naqil yığını maqnit sahəsində fırlanır və ya maqnit naqil yığını daxilində fırlanır.
Sürüşkən halqalar yığına bərkiyir, bu da onu çevirir.
Karbon fırçalar əlaqəni təmin etmək üçün sürüşkən halqalara qarşı itələnir.
Halqa fırlandıqda naqildə yönəlmiş cərəyan fırçalar vasitəsilə xarici dövrəyə keçir.
Halqa fırlandığına görə hər bir tərəf maqnit sahəsində yuxarı və aşağı hərəkət edir. Beləliklə, yönəlmiş cərəyan əvvəlcə bir istiqamətə, sonra digər istiqamətə hərəkət edir. Bu dəyişən cərəyan (d.c.) adlanir.
Halqa şaquli vəziyyətdə hərəkət etdiyinə görə o maqnit sahəsinə paralel olur, ona görə də onu kəsmir. Bir anlıq burada heç bir yönəlmiş cərəyan olmur.
|
|
|
Transformatorlar
Transformatorlar d.c. təchizatının gərginliyini dəyişmək üçün istifadə olunur.
|
|
Dəyişən cərəyan əsas halqada axdığına görə o yumşaq dəmir nüvədə dəyişkən maqnit sahəsini yönəldir.
Dəyişən cərəyan ikinci halqada yönəlir.
Əsas halqada ikinci halqaya nisbətən daha çox dönmələr olursa, gərginlik aşağı düşür.
İkinci halqada daha çoxdursa, gərginlik yuxarı qalxır.
Əsas və ikinci halqada gərginlik aşağıdakı kimi göstərilir:
|
əsas halqada gərginlik (volt, V)
|
=
|
əsasda dönmələrin sayı |
|
|
ikinci halqada gərginlik (volt, V) |
|
ikincidə dönmələrin sayı |
|
Magistralın gərginliyini 230 V-dan 12 V və ya daha az gərginliyə azaltmaq üçün laboratoriyanın axın mənbəyində azaltma transformatoru vardir.
|
Elektrik ötürülməsi
Elektrik stansiyalarında artım transformatorlar elektrik Milli Enerji Sistemindəki elektrik xətlərinə ötürülməzdən əvvəl gərginliyi artırır.
Bu o deməkdir ki, elektrik enerjisini eyni sürətdə ötürmək üçün kiçik cərəyan lazımdır.
Güc naqilləri çox qızmır, daha az enerji sərf olunur.
Naqillər daha nazik və yüngül olacaq.
Elektrik fabrik və evlərə təchiz edilməzdən əvvəl yarımstansiyalarda azaltma transformatorları ilə gərginlik azaldılır.
|
|
|
|