Cəbr (orta) – Vuruqlara ayırma
 

Cəbrdə ifadəyə mötərizələr qoymaqla vuruqlara ayırırıq.

Vuruqlara ayırmanın 3 üsulu vardır.  

Üsul 1: Adi vuruq

Misal 1 : 3y + 6 vuruqlara ayırın.

Bu halda 3 adi vuruqdur, çünki 3y və 6-ya bölünəcək.

Bununla da cavab belə yazılır:

Növbəti misalda iki adi vuruq vardır.

Misal 2: 5y² - 10y vuruqlara ayırın

5 və y vuruqlardır, cavab 5y (y - 2)

Vuruqlara ayrılma istənildikdə biz bütün adi vuruqları çıxarmalıyıq.
 

Üsul 2: Üç həddən ibarət kvadrat ifadələrin vuruqlara ayrılması

Kvadrat ifadə qüvvət kimi kvadrat həddən ibarət olur.

Misal 1: y² + 5y + 6 vuruqlara ayırın.

Bu üsulda iki mötərizədən istifadə edirik. Bunun daxilində biz birinci və sonuncu həddin vuruqlarını qoyuruq:

Qeyd: Bu halda sonuncu həddin iki cut vuruğu var. Biz orta həddə əlavə edilən cütü (bu halda 5) seçirik.

Belə ki, cavab (y +3 )(y + 2).

Hədlərin işarələri müxtəlif ola bilər, aşağıdakı misalda olduğu kimi:

Bu halda yalnız 5 + -2 = 3 (orta hədd olan)

Cavab = (y +5 )( y -2)

Üsul 3: İki kvadrat arasındakı fərq

Bu üsul iki kvadrat şərti olan ifadələr üçündür və onlar arasındakı işarə çıxma olmalıdır.

Misal 1: x²  - 9 vuruqlara ayırın

Həm x₂, həm də 9 kvadrat hədlərdir və çıxma işarəsidir. Belə ki, bu yolla vuruqlara ayıra bilərik.

Qeyd: Mötərizələri götürməklə cavabı yoxlaya bilərik. Bu “mötərizələrin açılması” adlanır.

Məsələn, 3(y + 2) = 3 x y + 3 x 2 = 3y + 6

Qeyd: Mötərizə içərisindəki hər şeyi 3-ə vururuq.

İkiqat mötərizələr

Qeyd: ikinci mötərizəni y və 3-ə vururuq.