İfadələr

İfadələr + və ya – işarələri ilə ayrılmış hərf qruplarıdır.

3p + 2t ifadədir.

3p və 2t hədlər adlanır.

Oxşar hədlər eyni hərflərdir.

 

Toplama və çıxma qaydaları

İfadələr yalnız “oxşar hədləri” toplamaq və ya çıxmaqla sadələşdirilə bilər.

Aşağıdakı ifadələrin necə sadələşdirildiyinə baxın:

t + t + t = 3t
3t – t = 2t
4p + 3p = 7p
pq + pq = 2pq
q² +q² = 2q²

Bütün bunlarda “oxşar hədlər” var və bununla da sadələşdirilə bilər. (Qeyd: qüvvətlər də eyni olmalıdır.)

Aşağıdakı ifadələrdə oxşar hədlər yoxdur və sadələşdirilə bilməz:

3y + 2t = 3y + 2t
4y + 3 = 4y +3
y² + y³ = y² +y³
5x – 3y = 5x – 3y

Bu daha çətin ifadələrə tətbiq oluna bilər, aşağıdakı misallardakı kimi.

Misal 1: Sadələşdirin 3t + 4p + 2t - 3p

3t + 2t = 5t (Qeyd: həddin qarşısında işarə var ki, o onunla qalmalıdır)

4p – 3p = p

Bununla da 3t + 4p + 2t – 3p = 5t + p


Misal 2: sadələşdirin 5y + 6x – 3y – 8x

5y – 3y = 2y

6x – 8x = –2x

Bununla da 5y + 6x – 3y – 8x = 2y – 2x

 

b. Oxşar olmayan hədlər

Aşağıdakı ifadələrin necə sadələşdirildiyinə baxın:

p x q = pq  (Qeyd: vurma işarəsini atırıq).

3p x 2q = 6pq (birinci ədədləri vururuq və sonra hərfləri)

p² x q³ = p² q³

5 x q = 5q


Cəbrdə vurma qaydaları

Qayda 1: “Oxşar hədlər” üçün qüvvətləri toplayırıq.

Qayda 2: “Oxşar olmayan hədlər” üçün vurma işarəsini atırıq.